در روانشناسی، طرح واره یک الگوی ثابت از فکر و رفتار است. همچنین میتوان آن را بهعنوان ساختاری ذهنی از مفاهیم پیشفرض، چارچوبی که جنبهای از واقعیت را در بر میگیرد، یا سیستمی برای سازماندهی و درک اطلاعات جدید توصیف کرد. “طرحواره” به طور خاص به الگوهای ناسازگاری اشاره دارد که از اوایل کودکی سرچشمه می گیرد. طرحواره ها اغلب به شکل یک باور در مورد خود، دیگران یا جهان هستند. اگر نیازهای عاطفی اولیه فرد در دوران کودکی برآورده نشود، رشد می کنند، مانند سبک ها و حالت های مقابله.
افرادی که طرحواره ایثارگری دارند، معمولاً قبل از نیازهای خود، به نیازهای دیگران توجه می کنند. این از ترس این است که اطرافیان خود را ناامید کنند. در این بخش از سایت شادی دوباره قصد داریم درباره طرحواره ایثارگری و علائم و نشانههای آن را معرفی کنیم. درصورتی که قصد داریم درباره این طرحواره و ارتباط آن با رفتارها و محیط دوران کودکی آگاهی داشته باشید با ما همراه باشید.
طرحواره ایثارگری چیست؟
طرحواره ایثارگری شامل «تمركز بیش از حد بر برآورده كردن داوطلبانه نیازهای دیگران در موقعیتهای روزانه، به قیمت رضایت خود فرد است. شایع ترین دلایل عبارتند از: جلوگیری از ایجاد درد برای دیگران. برای جلوگیری از احساس گناه از احساس خودخواهی؛ یا برای حفظ ارتباط با دیگران که به عنوان نیازمند تلقی می شوند. اغلب ناشی از حساسیت شدید به درد دیگران است. گاهی اوقات منجر به این احساس می شود که نیازهای شخص به اندازه کافی برآورده نمی شود و به رنجش کسانی که از آنها مراقبت می شود، می انجامد».
تشخیص طرحواره ایثارگری
اگر شش یا بیشتر از عبارتهای زیر را دارید، احتمال داشتن این طرحواره در شما بسیار زیاد است:
1. فکر میکنم این که نیازهای خودم را بر نیازهای دیگران مقدم میدارم، خودخواهانه است.
2. مردم معمولا برای کمک و مشاوره به من مراجعه می کنند.
3. من بیش از حد روی دیگران متمرکز هستم که نمی توانم نیازها و احساساتم را بیان کنم.
4. بیشتر از خودم به دیگران فکر می کنم.
5. انجام کاری برای کسی برای من آسان تر از تماشای مبارزه او با آن است.
6. اگر یکی از نزدیکانم به من نیاز داشته باشد همه چیز را کنار می گذارم.
7. از رد کردن درخواست ها احساس ناراحتی می کنم.
8. من از دیگران کمتر از آنچه می دهم دریافت می کنم.
9. برای من خیلی سخت است که کسی را در رنج عاطفی ببینم.
10. من اغلب از دویدن در اطراف و انجام کارهایی برای دیگران احساس ناراحتی یا خستگی می کنم.
علائمی که نشان می دهد طرحواره ایثارگری دارید
- شما نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می دهید و این بدان معنی است که نیازهای شما برآورده نمی شود / شما به خودتان اهمیت نمی دهید
- شما حتی زمانی که می خواهید نه بگویید بله می گویید
- برای جلوگیری از درگیری با دیگران موافق هستید
- فکر می کنید اولویت بندی نیازهایتان خودخواهانه است
- درد دیگران را به شدت احساس می کنید
این برای روابط چه معنایی دارد:
- از اینکه نیازهایتان برآورده نمی شود احساس رنجش می کنید
- از اینکه دیگران نیازهای شما را پیش بینی نمی کنند احساس ناامیدی می کنید
- در تعیین حد و مرز مشکل دارید
- برای استراحت، از موقعیت هایی که شامل دادن و گرفتن است اجتناب می کنید
- شما به طور مداوم احساس می کنید که خسته شده اید
جنس به نظر می رسد:
- شما روی لذت طرف مقابل تمرکز می کنید
- شما با جلب رضایت دیگران برانگیخته می شوید
- شما از رابطه جنسی اجتناب می کنید زیرا رضایت بخش نیست
- شما از ترجیحات جنسی خود آگاه نیستید
افرادی با طرحواره ایثار چه ویژگیهایی دارند؟
آگاهی از ویژگیهای افرادی که به طرحواره ایثارگری مبتلا هستند، به کنترل طرحواره و درمان آن کمک زیادی میکند. مهمترین ویژگیهای این افراد را میتوان به این شکل تعریف کرد:
_ ویژگی مشخص و مهم این افراد به این شکل است که نیازهای خود را به خاطر پاسخ دادن به نیازهای دیگران فدا میکنند. این بیماران برعکس کسانی که با طرحواره اطاعت درگیرند، با میل و اراده خودشان این کار را انجام میدهند و معتقدند این کار درست است.
_ افرادی که طرحواره ایثار را درون خودشان دارند، اینطور فکر میکنند که همه افرادی که با آنها در ارتباطاند نیازمند کمک هستند. این رفع نیازها درباره افراد نزدیک و مهم زندگی بسیار بیشتر رخ میدهد و فرد تلاش میکند که به هر قیمتی نیاز آنها را برطرف کند.
_ بیماران طرحواره ایثارگری یک نوع مسئولیتپذیری افراطی نسبت به دیگران دارند و همین امر موجب میشود که هر طور شده برای رفع نیاز و خواستههای آنها تلاش کنند.
_ علائم روانتنی در این بیماران به صورت سردرد، معده درد، دردهای رودهای، خستگی و احساس درد در بدن و … خودشان را نشان میدهند. این افراد آنقدر به فکر رفع نیازهای دیگراناند که در هنگام بیمار شدن خودشان، به کسی اجازه نمیدهند از ایشان مراقبت کنند.
_ بیمارانی که با طرحواره ایثارگری روبهرو هستند، در ظاهر از دیگران انتظار ندارند که محبتشان را جبران یا تلافی کنند. اما در عین حال اگر آنها محبتشان را بیپاسخ بگذارند ناراحت میشوند.
_ بیمارانی با طرحواره ایثارگری معتقدند حق انتخاب دارند و خودشان میخواهند که به دیگران محبت کنند یا نیازشان را پاسخ دهند.
_ این افراد عموما از بیان مستقیم خواسته و نیاز خود اجتناب میکنند. معمولا درباره خود یا مشکلشان با دیگران صحبت نمیکنند و بیشتر شنونده درد دل آنها هستند. همچنین از توجه کردن به خود احساس ناخوشایندی دارند و دائما به مراقبت یا ساپورت اطرافیان میپردازند.
_ بیمارانی که این طرحواره را دارند، اغلب دوستان زیادی هم دارند. چرا که همه افراد از ابراز محبت و حمایت شدن از سوی آنها لذت میبرند.
زندگی با طرحواره ایثارگری
زمانی که این طرحواره فعال میشود، بهطور قابلتوجهی ممکن است باعث تسلیم شدن سازگارانه در برابر دیگران، تسلیم به خاطر شخصی و ایجاد رنجش در زمانی که از تلاشهایمان سوء استفاده میشود، ایجاد کند. نیاز واقعی پشت این طرحواره این است که به جای آنچه که قربانی میکنیم و اینکه دیگران را چگونه خشنود میکنیم، احساس دوست داشتن و پذیرفته شدن داشته باشیم.
اگر به این فکر می کنید که آیا طرحواره ایثار با شما طنین انداز می شود، در اینجا چند سؤال وجود دارد که باید به آنها فکر کنید:
تمایل دارید نیازها و خواسته های دیگران را بر نیازهای خود ترجیح دهید؟
موافقید که به کسی کمک کنید حتی اگر قرار دادن آن در برنامه شما دشوار باشد؟
نگران نه گفتن به کسی هستید؟
نگران نارضایتی افراد نزدیک خود هستید؟
آنقدر خود را مشغول انجام کارها برای دیگران میدانید که برای پیدا کردن زمانی برای خود تلاش میکنید؟
اگر مردم کاری را که شما برای آنها انجام می دهید را تصدیق نکنند، احساس عصبانیت، اضطراب یا طرد شدن می کنید؟
متوجه میشوید که همیشه به مشکلات دیگران گوش میدهید، اما به اندازه مشکلات خودتان به اشتراک نمیگذارید؟
آنقدر دیگران را در اولویت قرار می دهید که گاهی اوقات احساس می کنید نیازها و خواسته های شما برآورده نمی شود یا در رتبه دوم قرار دارید؟
اگر عموماً به اکثر این سؤالات پاسخ منفی دهید، بعید است که طرحواره ایثار را ایجاد کرده باشید. اگر فکر می کنید طرحواره ایثار در مورد شما صدق می کند، شروع به مشاهده چگونگی تجلی آن در زندگی روزمره خود کنید. شناخت کلید تغییر الگوهایی است که شما را از دستیابی به اهدافتان باز می دارد.
علل بروز طرحواره ایثارگری
مانند همه طرحوارهها، این طرحواره در طول تجربه دوران کودکی شکل میگیرد ، به عنوان راهی برای کودک برای یادگیری «قوانین» نحوه عملکرد زندگی در خانواده. طرحواره ها ریشه در احساسات دارند و تا بزرگسالی با ما می مانند.
طرحواره ایثارگری از زندگی در موقعیتی ناشی می شود که قبل از زمان شما مسئولیت بیش از حد را بر عهده دارید. به عنوان یک کودک، ممکن است مجبور شده باشید از یک بزرگسال، مانند والدینی که با چالش های ذهنی یا جسمی کنار می آمدند، مراقبت کنید. اینها می توانند از بیماری جدی ناتوان کننده گرفته تا والدینی مبتلا به افسردگی که همیشه برای حضور شما درگیر هستند، متفاوت باشد.
با گذشت زمان، این طرحواره شروع به احساس نیاز شدید به مراقبت از دیگران و احساس مسئولیت در قبال آنها می کند. مانند حضور در کنار دیگران یک فراخوان است.
شاید شما با طرحواره انقیاد آشنا باشید که شبیه طرحواره ایثار است. با این حال، تفاوت این است که با انقیاد، کودک نسبت به رابطه مراقبتی احساس ترس یا گناه عمیقی میکرد ، زیرا بزرگسال از نظر عاطفی غفلت میکرد، دستکاری یا سوءاستفاده میکرد. با ایثار، هیچ اجبار آشکاری وجود ندارد. کودک فقط می خواهد کمک کند. بنابراین، اغلب بزرگسالان با طرحواره ایثار، خشم یا رنجشی را که با طرحواره انقیاد همراه است، احساس نمی کنند. در هر صورت، افراد دارای طرح واره ایثار فقط آرزو می کنند که بتوانند کارهای بیشتری انجام دهند. آنها هرگز کافی نیستند.
برای دریافت مشاوره رایگان و رزرو وقت می توانید با شماره 02191690472و یا شماره تلگرام 09022275403 تماس حاصل فرماییدکلینیک شادی دوباره همیشه پاسخگو و در کنار شماو پاسخگوی شما هستیم.
درمان طرحواره ایثارگری
1. فکر کنید و تشخیص دهید که آیا درک اغراق آمیزی از شکنندگی و نیاز در دیگران دارید یا خیر.
2. با فهرست کردن نیازهای خود آگاهی خود را افزایش دهید. به ویژه در مورد نیاز خود به پرورش، درک، حفاظت و راهنمایی فکر کنید.
3. ارزیابی کنید که آیا روابط شما دارای عدم تعادل در «بذار و گرفتن» است. خارج از موقعیتهای مراقبتی معقول، تعادل باید در طول زمان تقریباً برابر باشد.
4. با استفاده از تصویرسازی، غم و خشم را در مورد نیاز عاطفی برآورده نشده به طور تجربی بیان کنید. با کسانی که شما را محروم کردند مقابله کنید.
5. در نظر بگیرید و ارزیابی کنید که آیا شما یک “فرزند والدین” بودید که توسط کسانی که در قدرت هستند خواسته های بزرگسالان را از شما در دوران کودکی خود قرار می دادند. خاطرات و احساسات از دست دادن دوران کودکی را به این دلیل تصدیق کنید. از EMDR برای کاهش احساسات منفی و ادراک خود مربوط به این خاطرات استفاده کنید.
6. از تجسم برای ابراز خشم نسبت به افرادی در زندگیتان استفاده کنید که عمداً شما را محروم کردهاند یا بیش از حد از شما مطالبه میکنند.
7. آنچه را که نیاز دارید مستقیماً بخواهید. مراقب باشید اگر این تغییر برای شما ضروری است، خود را به شکلی واضح و قوی معرفی کنید.
8. شرکا و دوستانی را انتخاب کنید که توانا و بخشنده باشند تا ناتوان یا مطالبه گر. برای اینکه چقدر به دیگران می دهید محدودیت هایی تعیین کنید.
9. خود را به چالش بکشید تا گهگاه در برابر دیگران آسیب پذیر باشید نه اینکه “قوی” باشید.
10. از منطقی کردن تمایل به خشنود ساختن دیگران خودداری کنید.
برای مشاوره و درمان می توانید از صفحه ارتباط با ما اقدام نمایید.